Mayoz Bölünme

Mayoz Bölünme

Eşeyli üreyen canlılar sahip oldukları genetik bilginin yarısını annesinden yarısını babasından alırlar. Örneğin insanı incelediğimizde sahip olduğumuz 2n=46 kromozomun n=23 ünü anneden n=23 ünü babadan alırız. Anneden gelen n=23 kromozomun kaynağının dişi üreme hücresi olan yumurta, babadan gelen n=23kromozomun kaynağının ise erkek üreme hücresi olan sperm alduğunu bildiğimize göre sperm ve yumurta hücreleri vücut hücrelerinden farklı olarak 2n=46 değil n=23 kromozomludur. Anneden gelen n kromozom ile babadan gelen n kromozom döllenme yolu ile birleştiklerinde 2n= 46 kromozomlu insanı meydana getirirler. Bu yolla türlerin kromozom sayıların sabit kalması dolayısıyla da türün devamı sağlanır. Aksi durumda eşey hücreleri olan sperm ve yumurta da vücut hücrelerinde olduğu gibi 2n kromozomlu olsalardı her döllenme sonunda yeni oluşan canlının kromozom sayısı ikiye katlanır ve türün devamı sağlanamazdı. Oysa ilk insan olan Hz Adem ile Hz Havva da 2n=46 kromozoma sahiptirler.

 

Peki olay nasıl sağlanabilmiş?

Canlılardaki 2n sayıdaki kromozomlar mayoz bölünme sonucunda n kromozomlu hücreler haline dönüşürler. Yani 2n kromozomlu üreme ana hücreleri mayoz bölünme ile n kromozomlu sperm ve yumurtaya dönüşürler. Döllenme Yolu ile Sperm ve Yumurta birleştiklerinde yeni canlı 2n kromozomlu hale gelir yani anne ve babaları ile aynı kromozom sayısına sahiptirler.

 

Öyleyse Mayoz bölünme tür devamlılığı için son derece önemli bir olaydır.

 

Canlı Türü	Anneden(n)	Babadan(n)	Toplam(2n)
İnsan	23	23	46
Güvercin	8	8	16
At	32	32	64
Domates	12	12	24

Mayoz sonucu oluşan üreme hücreleri ve ata hücreler

 

 

Soru:

Erik bitkisinin vücut hücrelerinde 48 kromozom vardır buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

 

A) Eriğin taçyaprağındaki hücrelerinde 48 kromozom vardır

B) Erik çiçeğindeki polenlerde 24 kromozom vardır

C) Erik çiçeğindeki yumurtada 24 kromozom vardır

D) Erik meyvesinde 24 kromozom vardır

 

Doğru Cevap: Yanlış olan seçenek D seçeneğidir. Eriğin vücut hücresinde 48 kromozom olduğuna göre taç yaprakta ve meyvede 48 kromozom vardır. Üreme hücreleri (polen ve yumurtada) ise 24 kromozom vardır.

 

Mayoz Bölünmenin Aşamaları

 

Mayoz bölünme 2 aşamada gerçekleşir.

 

NOT: Biri anneden diğeri babadan gelen şekil, büyüklük ve kalıtsal özellik olarak birbirinin aynısı olan kromozomlara homolog kromozomlar denir.

 

Mayozdaki Krossing-Over olayı yani parça değişimi sperm ve yumurtadan gelen ve aynı görevle görevli gen parçalarının değişimidir bu sayede tür içerisinde farklılıklar çeşitlilik meydana gelir. Krossing- Over olayı olmasaydı bütün dişiler ve erkekler kendi içlerinde birbirlerine benzerlerdi yani kopyaları olurlardı. Demek kimayoz bölünme tür içerindeki çeşitliliği sağlamak için gerekli.

 

Not: Kalıtımda çaprazlama yaparken Aa şeklinde yazarak çaprazladığımız genler homolog kromozomlardır baskın parça değişimi gerçekleşerek baskın olan resesif olana üstünlü kurar.

 

 

Mitoz ve Mayoz Arasındaki Farklar

 

Mitoz	Mayoz
Vücut hücreleri ve üreme hücreleri dahil olmak üzere tüm hücrelerde görülür.	Üreme hücrelerinde (sperm yumurta) görülür.
1 hücreden 2 yeni hücre oluşur	1 hücreden 4 yeni hücre oluşur.
Tek hücreli canlılarda üremeyi çok hücreli canlılarda doku onarımı ve büyüme ve gelişmeyi sağlar.	Eşeyli üreyen canlılarda eşey hücrelerinin oluşumunu ve parça değişimini sağlar yani tür içi çeşitliliği sağlar
Kromozom sayısı değişmez sabit kalır	Kromozom sayısı yarıya iner
Parça değişimi görülmez	Homolog kromozomlar arasında parça değişimi olur
Oluşan hücrelerin genetik yapısı ana hücre ile aynıdır	Oluşan hücrelerin genetik yapısı ana hücreden ve birbirlerinden farklıdır