|
Maddeleri saydam-opak, sert-yumuşak, parlak-mat, esnek-berk, suyu çeken-suyu çekmeyen, suda batan-suda yüzen, pürüzlü-pürüzsüz, renk ve koku gibi özelliklerine göre niteleriz.
Saydam ve Opak Maddeler:
Su, cam, hava gibi ışığı geçiren maddelere saydam; metal, tahta, taş gibi ışığı geçirmeyen maddelere de opak maddeler denir. Saydam maddeler çeşitli renklerde olabilir.
Sert ve Yumuşak Maddeler:
Bazı maddeler sert, bazıları yumuşaktır. Tahtaya çakılan çivi sert, tahta çiviye göre yumuşaktır. Tahtayı kesen testere demiri kesemez. O halde demir tahtadan serttir.
Taş parçasına parmağımızı bastırırsak şekli değişmez, oysa bir sünger parçasına parmağı-mızı bastırırsak şekli değişir. Taş sert, sünger yumuşaktır.
Sert plastikten yapılmış bir cetvel ısıtılırsa yumuşar, esnek bir hal alır.
Parlak ve Mat Maddeler:
Altın yüzük, çelik tencere, gümüş tabak parlaktır. Araba lastiği, kömür, odun, toprak mattır.
Esnek ve Berk Maddeler:
Sapan lastiği, mutfak süngeri, ambalaj lastiği esnektir. Kalem, tahta, porselen tabak berktir. Esnek maddeler bükülebilir. Berk maddeler ise bükülemez.
Sağlam ve Kırılgan Maddeler:
Cam sert yapılı bir maddedir. Ancak camdan yapılmış bardağa çekiç ile vurulursa bardak kırılır. Demir levha çekiçle dövülerek şekillendirilebilir. Demir, camdan daha sert olmadığı halde camdan sağlamdır.
Suyu Çeken ve Suyu Çekmeyen Maddeler:
Yağmur yağdığında bahçede fazla su birikmez. Çünkü toprak suyu çeker. Beton veya asfalt yollarda ise su birikir. Bunun nedeni beton ve asfaltın suyu çekmemesidir.
Yere su döküldüğünde yeri temizlemek için pamuklu kumaş kullanırız. Çünkü pamuklu kumaşın su çekme özelliği vardır. Yapısında naylon bulunan kumaşlar suyu çekmez. Bu nedenle şemsiye, yağmurluk gibi eşyalar naylon kumaştan yapılır.
Suda Batan ve Suda Batmayan (Yüzen) Maddeler:
Bazı maddeler suda batar, bazıları ise batmaz ve su yüzeyinde yüzer. Maddelerin suda batması veya yüzmesi büyüklüklerine bağlı değildir.
Taş, madeni para suda battığı halde; yaprak, plastik top, tahta gibi maddeler suda batmaz.
Pürüzlü ve Pürüzsüz Maddeler:
Bazı maddelerin yüzeyi pürüzlü, bazılarının yüzeyi pürüzsüzdür. Cam şişenin yüzeyi pürüzsüzdür. Ayakkabımızın altı ise pürüzlüdür. Ayakkabımızın altı da cam şişenin yüzeyi gibi pürüzsüz olsaydı yürürken kayıp düşerdik. Yüzeyi pürüzlü bir ağaç parçası rende, zımpara ve cila kullanılarak pürüzsüz, kaygan bir yüzeye sahip hale getirilebilir.
Ren ve Koku:
Birçok maddenin kendine has bir rengi ve kokusu vardır. Altın sarı, tuz ve şeker beyazdır. Kolonya, sarımsak ve soğanın kokusu vardır. Tuz ve şekerin kokusu yoktur. Bazı maddelerin rengi zamanla değişebilir. Üzüm taze iken sarı, kuruyunca kahverengi olur.
|
Madde-Cisim-Malzeme-Eşya
|
|
Evimizde, okulumuzda ve çevremizde bir çok madde ve bu maddelerden yapılmış çeşitli eşyalar görürüz.
Bu maddelerden bazıları hiç bir değişikliğe uğramadan aynı şekilde kalmışken bazıları değişikliğe uğrayarak cisim, malzeme yada eşya haline getirmişlerdir.
MADDE
Belli bir hacmi ve kütlesi olan her varlık bir maddedir.
Taş, toprak, ağaç, metal, cam, plastik, kağıt, kum gibi varlıklar birer maddedir.
CİSİM
Maddenin biçimlendirilmiş şekline cisim denir.Bardak, silgi, kalem, kitap, bıçak, oyuncak, masa, ampul çeşitli maddelerden yapılmış cisimlerdir.
MALZEME
Bir yada birkaç tanesini bir araya getirdiğimiz ve bir tüketim maddesine dönüştürdüğümüz maddeler malzemeleri oluştururlar.
Un, tuz, su, maya gibi maddeler ekmeği oluşturan; kereste, çivi, tutkal gibi maddeler masayı oluşturan; çimento, kum, su gibi maddeler betonu oluşturan malzemelerdir.
EŞYA
Evlerimizde, okulumuzda ve daha bir çok yerde kullandığımız koltuk , halı, sandalye, çanta, kalem, silgi, ayakkabı, gömlek gibi cisimler birer eşyadır.
ALET
Maddeleri şekillendirmek, bir el işini yada onarımı gerçekleştirmek için özel olarak yapılmış cisimlere alet denir.
Pense, tornavida, çekiç, tığ, oklava, kepçe birer alettir.
|
Maddeler yapılarına göre bazı özellikler gösterirler.
Mıknatıslık, suda batma yada yüzme özelliği maddelerin bu özelliklerindendir.
MIKNATISA ÇEKİLME
Mıknatıs demir, kobalt, nikelden yapılan maddeleri kendine çeker.
Bu tür maddelerden yapılan çivi, toplu iğne, ataç raptiye gibi maddeler mıknatıs tarafından çekilirler. Ağaç, cam, alüminyum, kauçuk gibi maddeler mıknatıs tarafından çekilmezler.
Mıknatıs demir dürü maddeleri çeker.
SUYU ÇEKME-ÇEKMEME ÖZELİĞİ
Bazı maddelerin su gibi sıvı maddeleri emme özelliği vardır.
Bu durum maddelerin gözenekli bir yapıya sahip olmasından kaynaklanır. Sünger, el bezi, kağıt peçete yada kağıt havlu gibi cisimler suyu emerken, plastik mermer, seramik, cam, tahta, metal cisimler suyu emmezler. Elbezi suyu çeker.
SUDA BATMA-YÜZME ÖZELLİĞİ
Maddelerin bazıları suda batmaz ve su üzerinde yüzerler. Şişe mantarı, plastik köpük, kağıt, tahta gibi maddeler suda batmazlar.
Metal para, silgi, taş, seramik ve cam parçaları suda batarlar
Şişe mantarı suda yüzerken metal para batar.
|
